Bulanık Mantık İndirgemesi

Bulanık mantık ya da puslu mantık, 1965 yılında Lütfü Aliasker Zade’nin (ingilizcesi: Lotfi Aliaskar Zadeh) yayınladığı bir makalenin sonucu yeni bir boyut kazanmış mantık biçimidir.

Aslında konunun tamamını kapsayacak ders niteliğinde bir anlatıma şimdilik girişmek istemiyorum fakat bu başlığın özellikle Türkçe kaynaklarda çok yanlış anlaşıldığına dair sadece birkaç noktaya temas etmek istiyorum. Konunun çok da derinliğine haiz olmayanlar bulanık yaklaşımı anlatmaya giriştiğinde genellikle bilgisayarların “0” ve “1” ler ile çalıştığını ve bunun insan düşünce sistemine nazaran yeterli olmadığını, bunun aksine bulanık mantığın apayrı ve çok daha fazla katmanlı bir mekanizma önerdiğini savunurlar.

Halbuki bu anlatım bazı doğruları barındırsa da kurgu, sunus biçimi ve dayandığı mantıksal zemin açısından epeyce hatalar barındırmaktadır. Aslında bulanık mantığın özünün çok da fazla anlaşılmadığının bir göstergesidir. Çünkü her ne kadar bilgisayarlar 0-1 (Boolean Cebiri) ile çalışıyor olsa da her olay veya karar verme illa ki tek bit giriş ve tek bit çıkış ile ifade edilmek zorunda değildir bilgisayarlar üzerinde. Ki yukarıdaki mantık bunu bir nevi önkabul olarak değerlendirmektedir (Bkz : ignoratio elenchi). Örneğin bir karar verme çıkışı 1 byte ile temsil edildiğinde 256 farklı durum ya da ara süreç o çıkışta ifade edilebilinir (1 byte = 8 bit > 2^8 = 256 durum). Dolayısıyla bu kişilerin 0-1 ler ile çalışır diye nitelendirdiği makinalar, yine bu kişilerin belirttiği bulanik mantık çıkışını veya karar vermesini temsil edebiliyor! Demek ki bugün yapay zeka ve makina öğrenmesine dair algoritmaların primitif altyapısını etkileyen/oluşturan bulanık mantık bu anlatımla ifade edilebilecek ya da sunulacak kadar basit bir sistem değildir. Ayrıca indirgemeye veya basitleştirilmeye girişilse dahi yöntem açısından yukarıdaki anlatım yanlış anlam ve sonuçlar çıkarmaya oldukça müsaittir ve bundan kaçınılması gerekmektedir.